Werken met vocale effecten
Als zanger wordt je vaak geconfronteerd met aanwijzingen om je zangtechniek te verbeteren. Maar, soms zijn die tips vaag, tegenstrijdig of werken ze niet. Het Complete Vocal Institute doet wetenschappelijk onderzoek naar de stem. Om zo tastbaar en reproduceerbaar bewijs te leveren hoe de anatomie en akoestiek van je stem van invloed is op je klank. Met als doel super effectieve tips en tricks te identificeren waardoor jij direct dat geluid kunt maken waar je naar op zoek bent. In deze post de focus op: VOCALE EFFECTEN.
Weet je nog, toen je een baby was? Was je hongerig dan wist je precies hoe je de aandacht van je moeder moest vangen. Edge met enkele screams, wat vocal breaks. Ze waren in een reflex binnen handbereik. Knuffels en kusjes nodig? Curbing met creaks (vocal fry) en een touch of distortion misschien. Alles instinctmatig, erover denken bestond nog niet.
Gevaarlijk…..?!
Sommige stemmen (!) beweren dat (extreme) vocale effecten gevaarlijk zijn voor je stem. Omdat je zo beslist met ongewenste spierspanning je stembanden zou overbelasten. Die daardoor kunnen irriteren, opzwellen of niet goed meer sluiten. Om ze vervolgens wel goed te sluiten, is weer meer effort nodig. Dit is in potentie een vicieuze cirkel. Met eventuele heesheid of knobbels tot gevolg. Dat is een mythe die het Complete Vocal Institute graag ontkracht. En hun wetenschappelijke onderzoek is goed op weg om dat aan te tonen. Extreme vocale effecten zijn wel degelijk gezond te produceren. CVT bevat een grote toolbox aan tips om dat voor elkaar te krijgen. Wat zijn vocale effecten ook alweer? Hier kun je wat voorbeelden beluisteren.
Recent is de volgende studie gepubliceerd (deze post en plaatjes hierin zijn afgeleiden van die studie). Afgezien van enkele super inhoudelijke en bijna kunstzinnige visuals over de de akoestiek van de stem (yes, ik ben een voice-nerd and loving it), staat er ook een ander plaatje dat – wat mij betreft – de kern belicht.
Geluid is een golf van energie
Een simpele uitleg. Geluid is letterlijk een ‘golf van energie in de lucht’. Die wordt geproduceerd door het openen en sluiten van je stembanden. Het basis idee is dat het aantal keren dat je stembanden openen en sluiten in een bepaalde tijd (de frequentie) de toonhoogte bepaalt. Dus, gaan je stembanden vaak open en dicht, bijvoorbeeld 1024 keer per minuut, dan heb je een hoge C (C6). Gaan ze minder vaak open en dicht, bijvoorbeeld 440 keer per minuut, dan heb je een A (A4). So far, so good. Voor alle volgende voorbeelden, gaan we er vanuit dat de stembanden op eenzelfde tempo open en dicht gaan. Laten we zeggen, 440 keer per minuut, dezelfde toon dus.
De manier waarop je stembanden open en dicht gaan, is belangrijk voor het soort geluid dat je produceert. Vergelijk dat open en dichtgaan eens met het klappen met de handen van flamenco dansers. Die kunnen heel fel klappen, maar ook uiterst teder. Allemaal op hetzelfde ritme (oftewel hetzelfde tempo). Dat werkt precies zo met je stem. Zie die handen eens als je stembanden.
Om eenzelfde toon te produceren gaan je stembanden in 1 tempo open en dicht. Dit open en dichtgaan van je stembanden is de groene lijn in het plaatje. Gaat de lijn omhoog, dan gaan je stembanden dicht. Gaat de lijn omlaag, dan gaan de stembanden open. Als je je handen bevallig, teder naar elkaar toebrengt, ze kort dicht houdt en dan weer open doet, maak je een geluid dat we Neutral noemen. Als je je handen heel snel naar elkaar toe brengt, ze stevig op elkaar houdt, ze lang tegen elkaar houdt, en dan weer open doet. Dan krijg je felle, harde geluiden. Vergelijk dit eens met Overdrive of Edge. de vraag is nu of je stembanden op dezelfde manier blijven bewegen als je er een extreem effect aan toevoegt.
Extreme vocal effecten mèt gezonde stembandbewegingen!
En nu komt het! Welk extreem effect je ook toevoegt aan je stem, het verandert NIETS aan hoe je stembanden open en dicht gaan. Het volgende plaatje laat dit zien voor Edge zonder effect en Edge met distortion. De blauwe lijn is een maat voor de ervaren luidheid van de stem. Die is verschillend want Edge zonder distortion klinkt echt wel anders dan Edge met distortion. De groene lijn, weet je nog, hoe je stembanden openen en sluiten, blijft gelijk. Dit geldt ook voor grunt, growl, en rattle. Creak is een geval apart, maar ook dat kun je volledig gezond doen. Dit is een fantastische constatering die het volgende betekent.
Eerst basisgeluid (stemfunctie), dan effect
Om een vocaal effect aan je stem toe te voegen (bijvoorbeeld distortion, grunt, rattle, growl, of creaking) moet je éérst het onderliggende basisgeluid maken (de stemfunctie) volgens de regels van het ambacht en daarna pas het effect. En niet andersom.
Vocale effecten zijn NIET schadelijk voor je stem
De vocale effecten zijn – wanneer technisch correct uitgevoerd – NIET schadelijk voor je stem. Dat wisten we al, want als baby kon je het ook. Alleen nu is het ook wetenschappelijk bewezen.
Dit maakt ons zangers natuurlijk super blij, mij in ieder geval zeker. Ja! We kunnen elke extreme hoek van de stem op een gezonde manier gebruiken. En, als je je artistieke interpretatie op orde hebt, kun je vocale effecten gebruiken als een super dynamische tool om precies jouw verhaal te vertellen op precies jouw manier.
Meer weten? Direct uitproberen?
- In Real Life lessen in Westzaan, de Zaanstreek
- ONLINE lessen via Zoom of Teams
